Historia

Woda:

Do roku 1894 miasto Landsberg (obecnie Gorzów Wielkopolski) zaopatrywało się w wodę za pomocą 67 publicznych i około 300 prywatnych studni. Zgodnie z wolą ówczesnych mieszkańców, w końcu roku 1894 Zarząd Miasta podjął decyzję o budowie wodociągu centralnego. Wodociąg zaprojektowany i zbudowany został przez firmę H.Schewen z  Bochum. Zakład wodociągowy wybudowano przy ulicy Heinersdorfer (obecnie Kosynierów Gdyńskich). Oddanie Zakładu nastąpiło 1 marca 1896 roku. Budowa wodociągu kosztowała około 534.000 marek.

Na terenie Zakładu znalazły się:

• budynek stacji pomp z kotłownią parową,

• maszynownia i warsztat,

• budynek stacji odżelaziania wody z napowietrzalnią,  osadnikiem i filtrami otwartymi pośpiesznymi,

• zbiornik wody uzdatnionej,

• budynek mieszkalny dla dwóch rodzin maszynistów,

• budynek gospodarczy.

Sieć wodociągowa rozdzielcza, pierścieniowa początkowo liczyła 20.900 metrów długości o średnicy przewodów od 80 do 350 milimetrów i została wykonana z rur żeliwnych kielichowych z hydrantami nadziemnymi i podziemnymi. Ujmowana była woda podziemna z bocznej odnogi Doliny Kłodawskiej. Ujęcie składało się z 15 studni wierconych o średnicy 300 milimetrów i głębokości 30 metrów położonych w jednym ciągu. Ciąg studni znajdował się częściowo na terenie zakładu, a częściowo w okalającym go parku. Woda przed dostarczeniem konsumentom była poddawana procesowi odżelaziania. Do lewobrzeżnej części miasta woda dopływała syfonem ułożonym w dnie rzeki Warty. Połączenia domowe wodociągowe wykonane były z rur ołowianych o przekroju 15, 20 oraz 25 milimetrów. Do 1 grudnia 1895 roku użytkowano już 700 połączeń domowych. W każdym połączeniu zainstalowano wodomierz skrzydełkowy.

Cena wody wynosiła w zależności od ilości pobieranej wody w roku:

• do 150 m³  po 20 fenigów za 1m³,

• od 150 do 500 m³ po 18 fenigów za 1m³,

• powyżej 500 m³ po 10 fenigów za 1m³.

Opłata za wodomierze w zależności od wielkości wynosiła od 1do 5 marek za kwartał.

Gorzów Wielkopolski (wówczas Landsberg an der Warthe) po wybudowaniu wodociągu liczył 30.485 mieszkańców. Ten pierwszy w mieście wodociąg centralny po wielu modernizacjach funkcjonuje do dnia dzisiejszego, a do 1967 roku stanowił podstawowe źródło wody dla miasta, produkując 9.600 m³/dobę. Z uwagi na pogłębiający się deficyt wody, miasto zaopatrywane było również z wodociągów (lokalnych) zakładowych umieszczonych na terenie Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych, Zakładów Włókien Chemicznych „Stilon” oraz Zakładów Mechanicznych Gorzów. W 1967 roku oddany został do eksploatacji nowy Zakład Wodociągowy Kłodawa, po rozbudowaniu w 1968 i 1970 roku ujęcia wody w Kłodawie, zakład ten produkował 12.000 m³/dobę. W 1974 roku rozbudowano ZW Kłodawę o pierwsze i jedyne jak do tej pory w Gorzowie ujęcie wody powierzchniowej z rzeki Kłodawki o wydajności 5.000 m³/dobę, które zostało wyłączone z eksploatacji w 1981 roku po wybudowaniu w 1979 nowego Zakładu Wodociągowego Siedlice B, którego produkcja dochodziła do 27.000 m³/dobę. Mimo ciągłej rozbudowy wodociągów deficyt wody dalej się zwiększał i dlatego w 1989 roku oddano do eksploatacji kolejny Zakład Wodociągowy Siedlice A o wydajności 28.800 m³/dobę.
Od 1990 roku zapotrzebowanie na wodę zaczęło maleć, dlatego mimo kompletnej dokumentacji na budowę Zakładu Wodociągowego Siedlice C nie tylko, że nie rozpoczęto jego budowy, ale wyłączono z eksploatacji stację uzdatniania i stację pomp II⁰ ZW Siedlice B. W okresie powojennym średnia dobowa produkcja wody wynosiła od 3.300 m³/dobę w 1947 roku poprzez blisko 50.000 m³/dobę w roku 1989, do 20.393 m³/dobę w roku 2008.
W ramach współpracy z ościennymi Gminami w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania ścieków w lutym 2005 roku Spółka przejęła eksploatację Zakładu Wodociągowego Baczyna o zdolności produkcyjnej 530 m³/dobę i Zakładu Wodociągowego Marwice o zdolności produkcyjnej 230 m³/dobę, a w styczniu 2008 roku Zakład Wodociągowego Maszewo o zdolności produkcyjnej 1.600 m³/dobę.

 Średniodobowa produkcja wody w latach 1947-2010..

Od końca II wojny światowej do 1946 roku wodociągi nie pracowały, ówcześni mieszkańcy korzystali z nielicznych studni publicznych i prywatnych.
Wszystkie sześć aktualnie eksploatowanych ujęć wody działa w oparciu o wiercone studnie głębinowe, których głębokość sięga od 30 do 105 mb. Eksploatowane studnie wyposażone są w pompy głębinowe o różnej mocy i wydajności.

Ilość pracujących studni zależy od aktualnego zapotrzebowania na wodę, dlatego też część studni jest nieczynna lub czasowo wyłączona z eksploatacji.

Roczna produkcja wody w latach 1947-2010..

Posiadanie trzech niezależnych ujęć wody znajdujących się w przeciwległych rejonach miasta pozwala elastycznie reagować na awarie poszczególnych zakładów wodociągowych tym bardziej, że Ujęcie Siedlice zlokalizowane jest na terenie zalewowym i każda awaria, która tam wystąpi może je wyłączyć na dłuższy czas.

.Ujmowana woda w stanie naturalnym nie nadaje się do picia i potrzeb gospodarczych, dlatego na wszystkich zakładach wodociągowych funkcjonują stacje uzdatniania. Stacje te mają za zadanie dostosowanie jakości wody do aktualnie obowiązujących norm i dyrektyw. W drodze wieloletnich modernizacji, prób i doświadczeń wypracowano optymalne dla danej wody technologie uzdatniania. Główne kierunki uzdatniania są podobne. Na wszystkich stacjach uzdatniania występują:

• napowietrzanie wody,

• filtrowanie,

• dezynfekcja.

Różnice występują jedynie w wielkości (wydajności) zastosowanych urządzeń, ich budowie, zróżnicowaniu zastosowanych materiałów. Dwa pierwsze kierunki uzdatniania: napowietrzanie i filtrowanie to metody czysto naturalne. Napowietrzanie w układach otwartych ( ZW Centralny i ZW Siedlice) odbywa się na wieżach napowietrzających i polega na rezdeszczowaniu wody na rurach PCV, następnie woda spływa do zbiorników kontaktowych, gdzie po przetrzymaniu jej przez minimum 1 godzinę przepływa przez filtry pospieszne otwarte.

Napowietrzanie w układzie zamkniętym – ciśnieniowym (ZW Kłodawa, ZW Baczyna, ZW Marwice, ZW Maszewo) odbywa się w areatorze, gdzie przepływająca pod ciśnieniem woda mieszana jest z tłoczonym do niego powietrzem. Po napowietrzeniu woda przepływa przez filtry pospieszne zamknięte ciśnieniowe. Filtry otwarte i zamknięte wypełnione są piaskiem kwarcowym.

Po filtrowaniu woda poddawana jest dezynfekcji: na ZW Centralnym, ZW Siedlice i ZW Kłodawa używa się dwutlenku chloru produkowanego bezpośrednio na stacji uzdatniania z kwasu solnego i chlorynu. Na ZW Baczyna, ZW Marwice i ZW Maszewo używa się podchlorynu sodu. Wydajność urządzeń dozujących środki do dezynfekcji wody sterowana jest automatycznie przy pomocy przepływomierzy ultradźwiękowych lub wodomierzy, w zależności od ilości produkowanej wody. Wszystkie środki chemiczne stosowane w procesie uzdatniania wody są nieporównywalnie mniej groźne dla środowiska i mieszkańców niż używany do 2001 roku chlor. Według najnowszych badań, środki te są znacznie bezpieczniejsze jeżeli chodzi o walory zdrowotne a woda nimi uzdatniona ma lepsze walory smakowe. Ogólna skuteczność procesów uzdatniania wody jest bardzo wysoka, a jakość wody podawanej do sieci wodociągowej we wszystkich badanych parametrach mieści się znacznie poniżej dopuszczalnych norm polskich i europejskich, czego przykładem są podstawowe wskaźniki.

Jakość wody jest kontrolowana w dni robocze przez Laboratorium zakładowe oraz okresowo w ramach nadzoru przez laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp., oraz na zlecenie przez laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska i Laboratorium Zakładu Inżynierii Środowiska EKO-Projekt Sp. z o.o. w Poznaniu. Na wszystkich zakładach wodociągowych funkcjonują nowoczesne stacje pomp II⁰, których zadaniem jest tłoczenie wody uzdatnionej do sieci wodociągowej. Stacje te wyposażone są w pompy, których praca sterowana jest automatycznie przy pomocy tak zwanych regulatorów obrotów. Zapewnia to dostawę wody o stałym ciśnieniu bez uderzeń hydraulicznych. Ten sposób sterowania wpływa na zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, które liczone wskaźnikiem energochłonności zmalało z 0,28 kWh/m³ w 2002 roku do 0,26 kWh/m³ w roku 2008, a więc o ponad 7 %. Woda do odbiorców rozprowadzana jest przy pomocy sieci wodociągowej i połączeń domowych. System zastosowany w Gorzowie Wielkopolskim to system pierścieniowy, wyjątek stanowią obrzeża  miasta i wioski, gdzie w fazie przejściowej stosowany jest system rozgałęźny (końcówkowy). Zaletą systemu pierścieniowego jest możliwość dwustronnego zasilania odbiorców w wodę, zmniejsza to zasięg awarii oraz uniemożliwia odkładania się w sieci wodociągowej resztkowych zanieczyszczeń, co ma miejsce w systemie rozgałęźnym na tzw. końcówkach. Aktualna długość sieci wodociągowej według stanu na 31.12.2008 roku wynosi 555,71 kilometrów w tym długość połączeń domowych to 178,6 kilometrów.

Wiek sieci wodociągowej jest mocno zróżnicowany od tej budowanej w XIX wieku do tej realizowanej w ostatnich latach. Podobnie materiały, z jakich jest wykonana od tradycyjnych jak: stal, żeliwo, a-cement do  najnowszych z PCV i polietylenu.

Z uwagi na przerwę w uzdatnianiu wody trwającą  od zakończenia II wojny światowej do 1960 roku, do sieci wodociągowej tłoczono wodę zażelazioną, co spowodowało jej zanieczyszczenie osadami żelaza, dlatego też w chwili obecnej przy przerwach w dostawie wody spowodowanych awariami lub wyłączeniami energii elektrycznej, następuje wymywanie tych osadów i przez pewien czas po takim zdarzeniu z kranów leci woda o podwyższonej barwie, mętności i zawartości żelaza.

Sieć wodociągowa podzielona jest na trzy zasadnicze strefy zasilania:

• Strefa I (niskiego ciśnienia) obejmuje praktycznie całe miasto, za wyjątkiem osiedla Staszica i Górczyna, zasilana jest w wodę ze stacji pomp II⁰ ZW Siedlice.

• Strefa II (wysokiego ciśnienia) obejmuje wysoko położone tereny na zachodzie miasta tzn. Osiedle Staszica zasilana jest w wodę z Centralnej Stacji Pomp II⁰ przy ul. Kosynierów Gdyńskich.

• Strefa III (wysokiego ciśnienia 2) obejmuje wysoko położone tereny na wschodzie miasta  tzn. Górczyn, zasilana jest w wodę przy pomocy sieciowej stacji pomp „Górczyn” przy ulicy Piłsudskiego.

oraz cztery tak zwane strefy wiejskie.

• Strefa IV obejmująca wsie Kłodawa i Chwalęcice.

• Strefa V obejmująca wieś Baczyna.

• Strefa VI obejmująca wieś Marwice.

• Strefa VII obejmująca wsie: Maszewo, Glinik, Karnin, Bolemin, Kiełpin, Moszewo, Płonica, Deszczno, Dzierżów, Krasowiec, Brzozowiec, Białobłocie, Dziersławice, Osiedle Poznańskie.

Z siecią wodociągową współpracują również zbiorniki o pojemności:1.000 m³ przy ulicy Walczaka,6.000 m³ przy ulicy Piłsudskiego oraz 2.000 m³ przy ulicy Szczecińskiej, które w zależności od potrzeb spełniają rolę zbiorników retencyjnych, pośrednich lub wyrównawczych.
W celu uzyskania odpowiednich ciśnień na tak rozległych obszarowo i zróżnicowanych wysokościowo strefach podstawowych stosuje się podstrefy zasilane w wodę z lokalnych stacji hydroforowych. Stacje te w ostatnich latach zostały zastąpione nowoczesnymi sieciowymi stacjami pomp, pracującymi w oparciu o sterowane regulatorami obrotów „zestawy hydroforowe”. Modernizuje się również sieć wodociągową, modernizacja ta polega na wymianie starych zużytych odcinków przewodów i armatury (zasuw i hydrantów). Cała woda: ujmowana, uzdatniana i tłoczona do poszczególnych stref i odbiorców jest opomiarowana przy pomocy wodomierzy oraz nowoczesnych przepływomierzy. Pomiary te pozwalają bilansować wielkości wody produkowanej i sprzedawanej, a tym samym monitorować wielkości strat. Prace modernizacyjne na sieci wodociągowej oraz monitoring pozwoliły zmniejszyć straty wody w sieci wodociągowej z 25% w roku 1994 do 16% w 2008 roku.
W pierwszym roku istnienia wodociągu tj. w 1896 Gorzów liczył około 30.000 mieszkańców stałych, natomiast wg danych za 2008 rok z wodociągu korzystało 125.157 mieszkańców.
W ostatnich latach z wodociągu gorzowskiego korzysta coraz więcej miejscowości w gminach ościennych.

Proporcje w sprzedaży wody dla mieszkańców i innych odbiorców (przemysł, usługi, itp.) kształtują się na przestrzeni ostatnich lat podobnie, a mianowicie mieszkańcy ~80%, inni odbiorcy ~10%, pozostała część to woda zużyta na potrzeby własne do celów technologicznych. Średnioroczne zużycie wody przez statystycznego mieszkańca wynosi aktualnie około 40 m³, w 1989 roku przy największym rozbiorze zużycie wynosiło ~100 m³.

Ścieki:

Najstarsza część gorzowskiej kanalizacji sanitarnej została wybudowana w drugiej połowie XIX wieku i pierwszej dekadzie XX wieku. Ponieważ była budowana na przestrzeni ponad 100 lat i jest obrazem stosowanych technologii i materiałów -spotykamy tutaj rury kamionkowe, żeliwne, betonowe, z PVC, z PE i inne. Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie kanalizacji, PWiK przeprowadza przeglądy i poddaje renowacji uszkodzone kanały.
Ciągłej modernizacji poddawane są przepompownie ścieków w zakresie ich niezawodnej pracy(układy pompowe, monitoring) jak również w zakresie oddziaływania na środowisko.
Miasto Gorzów posiada rozdzielczy system kanalizacji. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Warta. Ścieki bytowo-gospodarcze, poprzez układ kanałów grawitacyjnych, lokalnych przepompowni i kolektorów tłocznych, doprowadzane są do Centralnej Przepompowni Ścieków przy ulicy Sikorskiego i dalej kolektorami tłocznymi do Oczyszczalnii Ścieków.

Ta zlokalizowana jest w odległości około 5 km od miasta w kierunku Łupowa. Została zbudowana w latach 1973-1979. Oczyszczalnia odbiera i oczyszcza ścieki z Gorzowa Wielkopolskiego i gmin ościennych takich jak: Kłodawa, Baczyna, Lubiszyn, Deszczno i Santok.

Ilość odbieranych od odbiorców ścieków i ich oczyszczanie jest równoznaczne z ilością wyprodukowanej w tym samym czasie wody.

Dla usprawnienia funkcjonowania wodociągów, na styku Przedsiębiorstwo – Klienci w 2001 roku powołano do życia Biuro Obsługi Klienta.

Zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej w Gorzowie Wlkp. z dnia 10 kwietnia 1991 nr XVII/93/91 podjęto decyzję o utworzeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.Spółka działa pod nazwą:

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o.
w Gorzowie Wielkopolskim