Dziesięć pytań i odpowiedzi o wodzie znajdującej się w kranach u odbiorców w Gorzowie Wlkp.

I. Czym jest woda w sieci wodociągowej ?

1. Woda, inaczej tlenek wodoru, najpopularniejszy związek chemiczny występujący na ziemi o wzorze sumarycznym 

    H₂O (encyklopedia).

2. Jednostką służącą do rozliczeń wody jest 1 m³ = 1 000 l = 1 000 kg

    Z 1 m³ wody można np:

a) wyprodukować 2 000 szt. puszek piwa o poj. 0,5 l,

b) wyprodukować 500 szt. butelek napojów chłodzących o poj. 2,0 l ,

c) napełnić 5 wanien wodą,

d) wyprać 20 ładunków brudów w pralce,

e) umyć 66 ładunków naczyń w zmywarce,

f) napełnić 70 szt.15 l wiader,

g) napełnić  200 spłuczek ustępowych,

h) podlać 100 m² trawnika pokrywając go 10 mm warstwą wody,

i) wziąć 16 10-minutowych pryszniców,

j) zaparzyć 4 000 szklanek herbaty.

3.  Cena 1 m³ wody od 16.01.2010 r. dla gospodarstw domowych wynosi 3,41 zł co daje 0,34 gr za 1 litr.

4. Woda w Gorzowie jest tym samym związkiem chemicznym H₂O (o którym mówi encyklopedia) wydobytym z podziemnych warstw wodonośnych, uzdatniona i przetransportowana do odbiorców.

II. Na czym polega produkcja wody ?

1. Produkcja wody polega na odwierceniu studni głębinowej o głębokości od 40 do 100 mb

2. Podłączeniu odwierconej studni do sieci technologicznej wody surowej (nie uzdatnionej)

3. Zamontowaniu w studni pompy głębinowej.

4. Podłączeniu pompy i obudowy studni do zasilania elektrycznego.

5. Wydobyciu przy pomocy tej pompy 1 m³ = 1 000 l wody:

 a) przepompowanie go w pionie na wysokość 20-30 mb,

 b) przepompowanie go w poziomie na odległość 1 000-5 000 m do stacji uzdatniania przy zużyciu ~0,20 kWh/m³.

6. Wydobytą wodę należy uzdatnić tj. pozbawić ją wszystkich zbędnych i ponadnormatywnych zanieczyszczeń jakie zawiera:

a) pierwszy etap uzdatniania  - to napowietrzanie,

b) drugi etap – przetrzymanie napowietrzonej wody przez ~1 h w zbiornikach kontaktowych aby takie zanieczyszczenia jak żelazo i mangan przeszły z postaci rozpuszczonej w nie rozpuszczoną,

c) w trzecim etapie tak przygotowana woda poddawana jest filtracji, której celem jest redukcja zawartych w wodzie zanieczyszczeń,

d) czwarty etap – to dezynfekcja wody zapewniająca bezpieczeństwo wody pod względem bakteriologicznym.

7. Uzdatniona woda odprowadzona jest do zbiornika wody czystej.

8. Uzdatnienie 1 m³ wody powoduje zużycie energii elektrycznej w ilości  ~0,10 kWh

III. Na czym polega tłoczenie wody do sieci wodociągowej i dalej do odbiorców ?

1. Tłoczenie  wody do sieci wodociągowej polega na pobraniu 1 m³ – 1 000 kg z zbiorników wody czystej i wtłoczeniu jej przy pomocy pomp II⁰ do sieci wodociągowej na odległość 100-20 000 m i  wysokość do 90 mb.

2. Z uwagi na zróżnicowaną zabudowę, od domów parterowych do 10 – kondygnacyjnych, jak również konfiguracje terenu (wzniesienia) zachodzi konieczność stosowania III i IV stopnia pompowania na sieciowych stacjach pomp .

3. Z uwagi na czas, jaki mija od momentu uzdatnienia wody do czasu dostarczenia jej odbiorcom, sięgający nawet 100h oraz znaczne odległości, w niektórych przypadkach woda jest po raz drugi dezynfekowana i uzdatniana.

4. Z sieci wodociągowej przez  indywidualne przyłącza wodociągowe opomiarowane wodomierzami woda doprowadzana jest do odbiorców. W przypadku gdy 1 przyłącze dostarcza wodę do wielu odbiorców, posiadają oni własne wodomierze tzw. podwodomierze

5. Woda dopływająca do odbiorcy musi być odpowiedniej jakości i o odpowiednim ciśnieniu.

6. Zużycie energii na tłoczenie wody zależne jest od ilości stopni pompowania i wynosi od 0,10 do 0,3 kWh/m³.

IV. Co to jest zdolność produkcyjna Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. ? 

1. Zdolność produkcyjna PWiK  jest sumą zdolności produkcyjnych poszczególnych zakładów wodociągowych .

2. Zdolność produkcyjna danego zakładu wodociągowego jest wypadkową :

a) zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych,

b) uzyskanego pozwolenia wodno-prawnego na pobór wód podziemnych,

c) możliwości technicznych:

- studni głębinowych,

- stacji uzdatniania,

- stacji pomp,

- sieci wodociągowej.

Wypadkowa ta nie może przekraczać posiadanego pozwolenia wodno-prawnego.

3. Aktualna średnio dobowa zdolność produkcyjna na  podstawie posiadanych pozwoleń wodno-prawnych wynosi:

5 000 m³ (ZW Centralny) + 7 050 m³ (ZW Kłodawa) + 23 700 m³ (ZW Siedlice) = 35 750 m³/dobę.

4. W latach osiemdziesiątych sumaryczne zdolności produkcyjne przedstawiały się następująco:

9 600 m³ (ZW Centralny) + 12 000 m³ (ZW Kłodawa) + 85 440 m³ (ZW Siedlice) = 107 040 m³/dobę.

Była to zdolność czysto teoretyczna, gdyż brakowało odpowiedniej ilości studni, możliwości uzdatniania,  pompowania i przepustowości sieci wodociągowej na ZW Siedlice, który był w trakcie ciągłej rozbudowy.

V. Co to jest zapotrzebowanie na wodę ?

1. Zapotrzebowanie na wodę jest to rzeczywiste zapotrzebowanie na wodę wszystkich obecnych i potencjalnych odbiorców w czasie, do jakiego się odnosimy.

2. Do niedawna stosowano skomplikowane obliczenia zapotrzebowania na wodę, między innymi sporządzano dalekosiężne programy, jednak po roku 1989, gdy faktyczne zapotrzebowanie zaczęło gwałtownie spadać, zaniechano tego a jedynie liczono ilość odbiorców x norma na 1 mieszkańca + woda p.poż. i ewentualne zapotrzebowanie projektowanych zakładów.

3. Wyliczony w 1977 r przez Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Poznaniu program ogólny obliczeń zapotrzebowania wody w Gorzowie przy aktualnym w 1977 roku zapotrzebowaniu na wodę 26607 m³/dobę prognozował następujące wielkości:

1985r – 64 318,1 m³/dobę

1990r – 88 233,8 m³/dobę

Rzeczywistość przedstawiała się następująco:

1985r – 40 881 m³/dobę

1989r – 49 693 m³/dobę

1990r – 43 460 m³/dobę

Z powyższego widzimy, że wyliczone zapotrzebowania w stosunku do faktycznych były znacznie przeszacowane.

VI. Co to jest deficyt wody ?

1. Deficyt jest to ujemna różnica pomiędzy zdolnością produkcyjną a faktycznym zapotrzebowaniem na wodę.

2. Deficyt w Gorzowie Wlkp. istniał od 1947 do 1989 roku z tym, że w łagodniejszej formie w latach uruchomiania nowych zakładów wodociągowych, gdyż występował tylko w chwilach maksymalnego zapotrzebowania (okresy przedświąteczne, upały i susze).

3. Z uwagi na brak praktycznej metody wyliczenia maksymalnego deficytu wody, był on liczony teoretycznie i kształtował się od 1 000 do 20 000 m³/dobę.

4. Skutki występowania deficytu wody to:

a) reglamentacja,

b) słabe ciśnienie,

c) brak wody na wyższych piętrach,

d) zmącona woda,

e) zalane mieszkania,

f) zakazy używania wody do innych celów (mycie samochodów, podlewanie ogrodów itp.),

g) pogorszenie bezpieczeństwa p.poż.,

5. Od 1990r. mimo upałów, susz, okresów przedświątecznych deficyt wody stawał się coraz mniejszy a od 1995 nie wystąpił.

VII. Co to jest nierównomierność rozbiorów wody ?

1. Jest to zróżnicowanie wielkości zapotrzebowania na wodę jakie może występować w ciągu:

a) doby,

b) tygodnia,

c) miesiąca,

d) roku.

2. Nierównomierności rozbiorów są różne w zależności od:

a) rodzaju zabudowy (niska, wysoka),

b) sezonowości,

c) pogody,

d) czynników społecznych.

WYKRES , III-A, III-B, III-C, III-D, III-E

VIII. Co to jest zużycie wody ?

1. Ilość wody wtłoczonej do całej sieci wodociągowej jak również do poszczególnych rejonów tzw. stref w określonym czasie mierzone przy pomocy urządzeń pomiarowych.

2. Na zużycie wody w danej strefie składa się:

a) sprzedaż wody,

b) awaryjne wycieki,

c) potrzeby technologiczne (płukanie sieci wodociągowej),

d) kradzieże wody,

e) inne,

3. Globalne zużycie wody wykazuje niewielki wzrost wynikający z:

a) podłączenia nowych odbiorców,

b) wzrostu zużycia wody do płukania sieci wodociągowej.

WYKRES I-A

4. Zużycie wody w strefach rozwojowych,  gdzie występuje duża ilość nowych odbiorców w stosunku do już istniejących wykazuje stały wzrost.

WYKRES II-A, II-B, II-C.

5. Zużycie wody w strefach „zamkniętych”, gdzie ilość nowych odbiorców do już istniejących jest niewielka, wykazuje stały spadek.

WYKRES I-B, I-C, I-D.

6. Przyczynami spadku zużycia wody jaki obserwujemy w Gorzowie od 1990 roku są:

a) zahamowanie budownictwa mieszkaniowego,

b) upadek i likwidacja wielu przedsiębiorstw i zakładów pracy,

c) zmiana technologii w pozostałych zakładach,

d) montaż wodomierzy indywidualnych w mieszkaniach,

e) całkowita zmiana usprzętowienia nowobudowanych mieszkań i stopniowa modernizacja wybudowanych wcześniej:

- prysznice zamiast wanien,

- zmywarki zamiast zlewozmywaków,

- perlatory na kranach zamiast wolnych wylotów,

- centralna ciepła woda zamiast junkersów,

- pralki, spłuczki wodooszczędne zamiast tradycyjnych,

f) likwidacja osiedlowych i blokowych kotłowni z wodochłonną technologią,

g) zmiana obyczajowości:

- pieluchy, ręczniki, naczynia i inne przedmioty wielokrotnego użytku zastępowane są jednorazowymi,

- używanie żywności przetworzonej zamiast tradycyjnego przygotowania,

- chemia gospodarcza w utrzymaniu czystości i higieny pomieszczeń zamiast tradycyjnej wodochłonnej technologii.

IX. Co to są straty wody ?

1. Straty wody to różnica pomiędzy wodą pobraną z ujęcia a odebraną (kupioną) przez odbiorców pomniejszona o zużycia własne:

a) woda pobrana z ujęcia,

b) woda zakupiona przez odbiorców (zapłacone faktury),

c) zużycia własne:

- płukanie filtrów,

- płukanie sieci wodociągowej i zbiorników,

- odwadnianie sieci wodociągowej dla usunięcia awarii,

- pobory prób wody i dla potrzeb analizatorów.

d) straty wody = woda pobrana z ujęcia – (woda zakupiona przez odbiorców + zużycia własne).

2. Na straty wody mają wpływ:

a) awarie (rozszczelnienia rurociągów) spowodowane korozją, zmęczeniem materiału, szkody spowodowane drganiami i odkształceniami gruntu, uszkodzeniami mechanicznymi (koparki i inny sprzęt budowlany),

b) czas trwania awarii (bywają ukryte),

c) sprawność armatury odcinającej

d) dokładność urządzeń pomiarowych (wodomierzy)

e) kradzieże wody.

X. Co to jest cena wody ?

1. Są to wszystkie koszty, jakie ponosi przedsiębiorstwo na:

a) wydobycie wody,

b) uzdatnianie,

c) przesył,

d) sprzedaż.

2. Składnikami ceny są:

a) amortyzacja,

b) zużycie materiałów,

c) energia elektryczna,

d) usługi obce,

e) wynagrodzenia,

f) świadczenia na rzecz pracowników,

g) planowane podatki i opłaty,

h) pozostałe koszty.

3. Składniki ceny dzielą się na;

a) zmienne (zależne od ilości produkowanej wody) i są nimi tylko energia oraz opłata za korzystanie ze środowiska,

b) wszystkie pozostałe składniki są stałe bez względu na ilość wyprodukowanej wody.

4. Z uwagi na koszty stałe, im mniejsza sprzedaż tym cena jednostkowa wody jest wyższa.

5. Na cenę wody istotny wpływ mają kradzieże wody, tak bezpośrednie jak i te, które wynikają z niepłacenia rachunków, bo czymże jest pobranie towaru bez uregulowania należności

a) kradzieże bezpośrednie to:

- pobór wody z hydrantów,

- pobór wody bez wodomierza lub przed nim,

- stosowanie magnesów na wodomierze (wielkości te są nie do oszacowania).

b) nie płacenie rachunków za zużytą wodę (dotyczy ok. 100 000 m³/rok co stanowi blisko 2% ogółu sprzedanej wody).

6. Poważnym obciążeniem kosztów jest utrzymywanie w pełnej sprawności i gotowości całej zdolności produkcyjnej urządzeń do produkcji, uzdatniania i przesyłu wody aby w sytuacjach awaryjnych lub spowodowanych nierównomiernością rozbiorów móc natychmiast uruchomić wszystkie rezerwy i zapewnić ciągłość dostawy wody.

7. Usuwanie awarii po godzinach pracy skraca przerwę w dostawie wody ale zwiększa koszty jej usuwania.

8. Utrzymywanie pogotowia domowego pracowników usuwających awarie zwiększa pewność dostawy wody jednak  kosztuje

9. Każda poprawa jakości wody, stabilności ciśnienia i dostaw wody jak również wprowadzanie nowych materiałów, technologii itp. sporo kosztuje choć w bliższej lub dalszej przyszłości może przynieść obniżkę kosztów.

10. Ciągła kontrola jakości wody podawanej do sieci odbiorcom, i to w coraz większym zakresie.

Uwaga!

Woda po dotarciu do odbiorcy zamienia się w ścieki, a to jest już temat na inną historię.

PWiK, Gorzów Wlkp 11.01.2010r.

Stanisław Kasperski