SIEĆ KANALIZACJI SANITARNEJ

Informacje ogólne

Sieć kanalizacyjna miasta Gorzowa Wlkp. została wybudowana w drugiej połowie XIX wieku i pierwszej dekadzie XX – lecia w systemie rozdzielczym. Wraz z rozbudową miasta przybywało również sieci kanalizacyjnej. Ciągła rozbudowa miasta przyczyniła się do budowy nowych kanałów z rozdzieleniem sieci kanalizacyjnej na sanitarną i deszczową. Do dnia dzisiejszego podtrzymywane są tendencje rozdziału ścieków.

Na terenie miasta Gorzowa Wlkp. występuje sieć kanalizacyjna rozdzielcza sanitarna i deszczowa. Sieć kanalizacji sanitarnej znajduje się w zarządzie i gestii Przedsiębiorstwa i Kanalizacji  Sp. z o.o., natomiast sieć kanalizacji deszczowej podlega Wydziałowi Gospodarki Komunalnej i Transportu Publicznego Urzędu Miasta Gorzowa.

            Miasto Gorzów Wlkp. posiada rozdzielczy system kanalizacji. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków bytowo – gospodarczych  jest rzeka Warta. Całość systemu jest eksploatowana przez Wydział Kanalizacji PWiK Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp.

            Ścieki bytowo – gospodarcze poprzez układ kolektorów betonowych ø600, ø1000, 1200, 1450 mm i kanałów grawitacyjnych, przepompowni i tłoczni ścieków oraz rurociągów tłocznych doprowadzane są do Centralnej Przepompowni Ścieków przy ul. Sikorskiego 67w Gorzowie Wlkp. Poprzez układ pompowy dalej tłoczone są dwoma rurociągami tłocznymi stalowymi ø800 mm, długości 5,60 km, do Oczyszczalni Ścieków „GOŚ-ka” zlokalizowanej przy ul. Kostrzyńskiej 158 w Gorzowie Wlkp.

W 2022 roku Oczyszczalni Ścieków „GOŚ-ka” przepompowała 6.704.663 m3 (18.376 m3/d) ścieków dopływających kanalizacją
z miasta Gorzowa Wlkp. i gmin ościennych związku MG-6 oraz dostarczanymi wozami asenizacyjnymi.

            Do kanalizacji sanitarnej mogą być odprowadzane ścieki bytowe i przemysłowe. Występuje natomiast całkowity zakaz wprowadzania do niej wód deszczowych oraz drenażowych. Wody te, zgodnie z polskimi przepisami, mogą być odprowadzane na teren własny lub do kanalizacji deszczowej.

Inwestycje w zakresie gospodarki ściekowej

W ramach Związku Celowego Gmin MG – 6, zrzeszającego miasto Gorzów Wlkp. oraz gminy Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn i Santok, z wykorzystaniem środków pochodzących z Unii Europejskiej przystąpiono w latach 2004-2007 do realizacji I i II etapu Projektu pn. „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na obszarze Związku Celowego Gmin MG-6”. Przyjęty program doprowadził do  skanalizowania z odprowadzeniem do systemu kanalizacji miasta Gorzowa Wlkp. ścieków z miejscowości Kłodawa, Chwalęcice, Wojcieszyce, Santocko, Baczyna, Lubno, Marwice, Mironice, Łupowo, Jenin, Bogdaniec, Czechów, Wawrów, Deszczno, Karnin.

Podpisanie przez Polskę zobowiązań akcesyjnych przeniesionych do Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) wywołało konieczność w latach 2012-2015 realizacji III etapu Projektu pn. „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na obszarze Związku Celowego Gmin MG-6”. Był to największy projekt w sektorze „Środowisko” realizowanym na terenie województwa lubuskiego – wartość projektu 221.663.215,00 zł brutto.

Projekt pozwolił na wybudowanie sieci kanalizacyjnej o długości:

• Gorzów Wlkp. – 38,1 km,

• Gmina Bogdaniec – 25,5 km,

• Gmina Deszczno – 38,1 km,

• Gmina Kłodawa – 17,74 km,

• Gmina Santok – 30,8 km.

Ponadto 15,4 km najstarszej sieci kanalizacyjnej (kamionka) położonej w centrum miasta Gorzowa Wlkp. poddano bezwykopowej renowacji za pomocą wykładzin CIPP. Projekt umożliwił podłączenie do miejskiego systemu kanalizacyjnego kolejne miejscowości Stare Polichno, Santok, Gralewo, Janczewo, Różanki, Stanowice, Racław, Motylewo, Ulim, Łagodzin, Maszewo, Glinik, Osiedle Poznańskie, Ciecierzyce.

Modernizacja przepompowni ścieków „Piaski” ul. Warskiego i „Kasprzaka” ul. Krasickiego w Gorzowie Wlkp.

W ramach projektu dokonano modernizacji przepompowni ścieków „Piaski” ul. Warskiego i „Kasprzaka” ul. Krasickiego w Gorzowie Wlkp.. Modernizacja polegała na zmianie sposobu odprowadzania ścieków i wykorzystaniu istniejącego zbiornika do posadowienia nowoczesnej tłoczni ścieków.

Zakres modernizacji obejmował:

• roboty demontażowe istniejącego wyposażenia technologicznego wewnątrz pompowni,

• prace technologiczne wewnątrz przepompowni obejmujące:

  • dostawę i montaż tłoczni ścieków o parametrach: Q_n = 350 m³/h, wymiary zbiornika DN2500 mm, H = 2500 mm, pojemność komory zbiornika 9,0 m³, pompy o mocy P = 22kW – 4 szt. (przepompownia „Piaski”),

  •  dostawę i montaż tłoczni ścieków o parametrach: Q_n = 400 m³/h, wymiary zbiornika DN2500 mm, H = 2500 mm, pojemność komory zbiornika 10,0 m³, pompy o mocy P = 37kW – 4 szt. (przepompownia „Kasprzaka”),

  •  dostawę i montaż przepływomierza elektromagnetycznego, pompy zatapialnej odwodnieniowej, osuszacza powietrza,

  •  wykonanie rurociągów technologicznych i instalacji wentylacji z rur ze stali kl. 1.4301,

  •  wykonanie instalacji wodociągowej i odwadniającej z rur PE,

• prace konstrukcyjne pompowni obejmujące:

  •  wykonanie na istniejącym zbiorniku płyty stropowej żelbetowej (przepompownia „Piaski”),

  •  montaż włazu transportowego, pomosty technologiczne, kraty pomostowe, schody wykonane ze stali kl. 1.4301,

  •  wykonanie nowej konstrukcji dachu dwuspadowego z izolacją i pokryciem dachówką ceramiczną,

  •  wykończenie istniejących ścian zewnętrznych izolacją z wełny mineralnej, tynkiem mineralnym oraz płytkami klinkierowymi,

  •  montaż nowych okien PVC, drzwi wejściowych stalowych, rynien i spustów,

  • renowację ścian wewnętrznych środkami chemii budowlanej istniejącego zbiornika o średnicy 6,0 m, głębokości 8,0 m,

  •  wykonanie prac renowacyjnych istniejących schodów w zbiorniku,

  •  dostawę i montaż żurawia słupowego z płytą pośrednią, udźwig 1,0 t, oraz suwnicy jednodźwigarowej z dźwigarem o profilu walcowym, udźwig 1,0 t, z wysięgnikiem elektrycznym,

• zagospodarowanie terenu przepompowni obejmujące nawierzchnię z kostki betonowej polbruk, ogrodzenie systemowe panelowe wraz z bramą wjazdową,

• prace elektroenergetyczne i AKPiA.

Zdjęcia nr 1-7 – Tłocznia ścieków „Piaski” ul. Warskiego i tłocznia ścieków „Kasprzaka” ul. Krasickiego w Gorzowie Wlkp.

Eksploatacja sieci kanalizacyjnej

Wydział Kanalizacji PWiK Sp. z o.o. prowadzi eksploatację sieci i urządzeń kanalizacji sanitarnej na terenie miasta Gorzowa Wlkp. oraz w 5 okolicznych gminach z których ścieki odprowadzane są do Oczyszczalni Ścieków „GOŚ-ka” w Gorzowie Wlkp. Wyposażony jest w najnowsze urządzenia i technologie do hydrodynamicznego czyszczenia, udrażniania oraz inspekcji telewizyjnej kanałów, a wśród nich:

·         specjalistyczne ciśnieniowe samochody do czyszczenia kanałów (m.in. z recyklingiem),

·         samochody do czyszczenia przepompowni i tłoczni ścieków, transportu osadów oraz ścieków,

·         specjalny samochód z systemem inspekcji telewizyjnej kanałów w zakresie średnic ø150 mm – ø2000 mm,

·         samochód wyposażony w zestaw do kontroli szczelności przyłączy kanalizacyjnych.

 Wyposażenie pojazdów specjalistycznych i odpowiednie wyszkolenie pracowników Przedsiębiorstwa pozwala na usunięcie wszelkich zanieczyszczeń z wewnętrznej powierzchni rurociągu, przepompowni ścieków lub wycięcie korzeni przerastających kanał. Częstą przyczyną niedrożności jest nieprawidłowa eksploatacja instalacji kanalizacyjnej. Wrzucanie do niej resztek jedzenia, obierek z warzyw i owoców oraz innych części stałych może przyczynić się do powstania zatoru i w konsekwencji spowodować niedrożności kanalizacji. W związku z tym do komunalnych urządzeń kanalizacyjnych zabrania się wprowadzania między innymi: odpadów stałych, które mogą powodować zmniejszenie przepustowości przewodów kanalizacyjnych, a w szczególności żwiru, piasku, popiołu, szkła, tekstyliów, włókien nawet, jeżeli znajdują się one w stanie rozdrobnionym.Wybudowany na terenie zlewni oczyszczalni ścieków w Gorzowie Wlkp. system kanalizacyjny to kanalizacja sanitarna rozdzielcza. Oznacza to, że do tego systemu mogą być jedynie odprowadzane ścieki powstające podczas bytowania ludzi oraz ścieki przemysłowe.

 Wprowadzanie ścieków opadowych i wód drenażowych do sieci kanalizacji sanitarnej jest zabronione.
Podlega karze między innymi grzywny do 10 tys. złotych.

Długość sieci kanalizacji sanitarnej eksploatowanej przez PWiK Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp. z podziałem na miasto Gorzów Wlkp. i gminy ościenne – stan na dzień 31.12.2023r.

Procentowe zestawienie struktury materiałowej sieci kanalizacyjnej stan na dzień 31.12.2022r.

Struktura wiekowa sieci kanalizacyjnej stan na dzień 31.12.2022r.

Ze względu na ukształtowanie terenu i duże zróżnicowanie wysokościowe poszczególnych dzielnic, zastosowany w mieście system kanalizacyjny ma charakter grawitacyjno – ciśnieniowy. Oprócz centralnych przepompowni ścieków, w rejonach najniżej położonych zlokalizowano szereg pompowni lokalnych.

Przedsiębiorstwo eksploatuje przepompownie i tłocznie ścieków z podziałem na miasto Gorzów i gminy ościenne  - stan na dzień 31.12.2023r.

Monitoring sieci kanalizacyjnej

Wspomagającym pracę na sieci kanalizacyjnej narzędziem jest wprowadzany w Przedsiębiorstwie system monitorowania prawidłowości pracy obiektów kanalizacyjnych (przepompowni i tłoczni ścieków) z możliwością podejmowania operacji sterowniczych z centralnej dyspozytorni PWiK przy ul. Kos. Gdyńskich 47. Pozwala to szybko lokalizować ewentualne awarie systemu jak również przeciwdziałać ich powstawaniu. Automatyczne sterowanie pracą przepompowni, włączonych do systemu, uzależnione jest od poziomu ścieków mierzonego przez sondę hydrostatyczną i przyjętych progów roboczych. System zabezpiecza także przed zbyt długą pracą pomp. Parametry monitorowane przez system to m.in. praca pomp, poprawność zasilania, poziom ścieków w komorze, awaria pomp (zadziałanie zabezpieczeń elektrycznych), czas pracy pomp, włamanie do pompowni, włamanie do rozdzielnicy sterującej, poprawność komunikacji obiektu ze stanowiskiem centralnej dyspozytorni.

Zdjęcie nr 8 – schemat monitoringu sieci kanalizacji sanitarnej eksploatowanej przez PWiK Sp. z o.o.

Zdjęcie nr 9 – przykładowy monitoring tłoczni ścieków „Piaski” ul. Warskiego w Gorzowie Wlkp.

Ocena stanu technicznego sieci kanalizacyjnej

W celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania sieci kanalizacyjnej, Przedsiębiorstwo przeprowadza liczne przeglądy i inspekcje telewizyjne odcinków kanalizacji sanitarnej w mieście Gorzowie Wlkp. za pomocą systemu inspekcyjnego w zakresie średnic ø150 mm – ø2000 mm. Umożliwia on rejestrowanie kolorowego obrazu z wnętrza rurociągu oraz pomiar spadku. Telewizyjnemu przeglądowi poddawane są głównie odcinki:

• na których wystąpiły niedrożności,

• w okolicach których stwierdzono zapadnięcia nawierzchni,

• usytuowanie w pasie jezdni, która przewidziana jest do przebudowy lub modernizacji,

• do których przewidywane jest podłączenie większej ilości odbiorców,

• w miejscach, gdzie nie ma możliwości określenia trasy rurociągu bądź lokalizacji uzbrojenia kanału oraz celem wykrycia nielegalnych podłączeń,
  nowo budowane, zgłoszone do odbioru technicznego,

• przed upływem gwarancji,

• po wykonanej naprawie lub modernizacji.

Na podstawie opracowanych raportów, w postaci protokołów graficznych i cyfrowego zapisu wideo, dokonuje się oceny stanu technicznego kanałów sanitarnych przyporządkowując do I, II lub III grupy, zgodnie z wytycznymi ATV-DVWK-M127P część 2 a następnie określa się technologię bezwykopową renowacji, np. za pomocą wykładzin CIPP utwardzanych gorącą wodą lub lampami UV, panelami GRP, burstlining - krótkie moduły PE, PP, PVC.

Zdjęcie nr 10 i 11 – renowacja kolektora sanitarnego ø1200 mm rękawem CIPP

Zdjęcie nr 12 i 13 – renowacja kolektora sanitarnego ø600 mm krótkimi modułami PE

Dezodoryzacja sieci kanalizacyjnej

            Przedsiębiorstwo w ostatnich latach, na podstawie przeprowadzanych pomiarów stężenia siarkowodoru na sieci kanalizacyjnej, dokonuje modernizacji obiektów i urządzeń kanalizacyjnych w zakresie występowania uciążliwości zapachowych dla otoczenia poprzez montowanie na studniach sanitarnych, rozprężnych i przepompowniach ścieków filtrów antyodorowych z wkładem z węgla aktywnego.

Potrzeba dezodoryzacji spowodowana jest zagniwaniem ścieków w długiej sieci kanalizacyjnej, co potęguje wydłużenie czasu przebywania ścieków surowych w kanałach i ich słabe napowietrzenie. Jednym ze sposobów jest dawkowane reagentu chemicznego w postaci azotanu wapnia, który redukuje zawartość siarkowodoru. System dozowania ulokowany jest na poszczególnych przepompowni, tak aby zapewniał odpowiedni czas kontaktu preparatu ze ściekami surowymi, po którym osiąga on największą efektywność redukcji H2S (w komorach rozprężnych i komorze połączeniowej rurociągów tłocznych). Dawkowanie środka chemicznego realizowane jest w sposób automatyczny, bezobsługowy i zdalny, z możliwością sterowania ręcznego.

Z myślą o komforcie mieszkańców PWiK Sp. z o.o. podjęła działania przeciwdziałające, które są kontynuowane oraz optymalizowane.

Zdjęcie nr 14 – filtr antyodorowy podwłazowy       Zdjęcie nr 15 – filtr antyodorowy z wentylatorem wywiewnym

Zdjęcie nr 16 – stacja dozująca środek chemiczny azotan wapnia na przepompowni ścieków

Opracowujący:

Grzegorz Bachta

PWiK